زوج درمانی هیجان مدار

زوج درمانی هیجان مدار (متمرکز بر هیجان یا ای اف تی) یک رویکرد التقاطی، کوتاه مدت و مبتنی بر الگوی دلبستگی است. هدف آن ایجاد صمیمیت بین زوجین، کمک به آنها برای ارضای نیازهای دلبستگی خود و طرف مقابل و ایجاد سبک دلبستگی ایمن در رابطه عاطفی می باشد. یک زوج درمانگر ماهر به شما این آگاهی را می دهد که هرگونه تهدید، مقصر بینی، سرزنش و خیانت در رابطه به علت ترومای دلبستگی است. روانشناس این تروما را درمان میکند. ترمیم دلبستگی نیز باعث بهبود رفتارها و هیجانات مخرب در رابطه خواهد شد.

زوج درمانی هیجان مدار

نظریه دلبستگی

از نظریه پردازان زوج درمانی هیجان مدار می توان به ستیر اشاره کرد. ستیر بر دنیای درونی افراد تاکید می کرد. او معتقد بود که الگوی دلبستگی بر روابط عاطفی بزرگسالی نیز تاثیر می گذارد. دلبستگی همان رابطه ای است که در کودکی با والدین خود داشته ایم. این الگو می تواند به صورت ایمن، اجتنابی، اضطرابی و آشفته شکل گرفته باشد. افرادی که دلبستگی ایمن دارند، به همسر خود به عنوان پایگاهی امن نگاه می کنند. به این معنا که بدون ترس از دست دادن او، زندگی و روابط دیگر خود را پیش می برند. آنها نسبت به نیازهای طرف مقابل پاسخگو هستند.

همچنین رابطه مبتنی بر دلبستگی ایمن، نسبت به شرایط مختلف سازگار و انعطاف پذیر است. زوجین، افرادی خود مختار بوده و خانواده مبدا آنها منسجم و تمایز یافته می باشد. رابطه ای که در آن یکی از زوجین دلبسته اضطرابی باشد، رابطه ای بدون مرزهای مشخص خواهد بود. به این معنا که فرد اضطرابی تمایل به آمیختگی بیش از حد با طرف مقابل دارد. در واقع او طاقت دوری از زوج دیگر را نخواهد داشت. افراد دلبسته اجتنابی، تمایل به دور شدن و عدم صمیمیت در رابطه دارند. آنها معمولا از ازدواج خود رضایت نداشته و قصد جدایی دارند.

افراد دارای الگوی دلبستگی آشفته، در دوران کودکی، مورد سو استفاده جسمی، جنسی و روانی قرار گرفته اند. همچنین ممکن است والدین خود را از دست داده یا مورد غفلت آنها واقع شده باشند. این افراد در رابطه عاطفی بین قهر و آشتی در نوسان هستند. گاه اجتناب می کنند و گاه صمیمی میشوند.

زوج درمانگر

تئوری رویکرد هیجان مدار (EFT)

هر فردی در بطن و بافت رابطه، خود را تعریف می کند. برای مثال هر چقدر که در رابطه عاطفی ناکام شویم به همان میزان عزت نفس ما نیز کاهش پیدا می کند. همچنین ترس و ابهام در ارتباط عاطفی، نیازهای ناشی از دلبستگی ناایمن را فعال می کند. این مسئله منجر به رفتارهای مخرب، هیجانات شدید یا اجتناب خواهد شد.

بر اساس تحقیقات انجام شده، زوج درمانی هیجان مدار بیشترین اثربخشی را بر روابط عاطفی داشته است. این رویکرد، به علت تمرکز بر دوران کودکی، عمیق و کاربردی می باشد. بر اساس نظریه ای اف تی، علت تعارض بین زوجین، برآورده نشدن نیازهای مربوط به دلبستگی آنها است. در واقع زمانی که زوجین یکدیگر را به عنوان پایگاهی امن در نظر نمی گیرند، به مشکلات رابطه نیز بالغانه پاسخ نخواهند داد. به این معنا که هیجانات ناشی از تعارضات پیش آمده به گونه ای بدوی و شدید ابراز می شود. در نتیجه این فرایند، واکنش طرف مقابل ناسالم و توام با تحقیر، خشم، انتقام، کناره گیری و رفتاری پرخاشگرانه خواهد بود.

چند تکنیک زوج درمانی هیجان مدار

هدف زوج درمانی هیجان مدار، ارضای نیازهای دلبستگی زوجین است. دکتر روان درمانگر به آنها کمک می کند تا امنیت را در رابطه خود ایجاد کنند. تحقیقات انجام شده ثابت کرده است که روابط سالم امکان درمان ترومای دلبستگی را دارند. بر این اساس نتیجه زوج درمانی ای اف تی، رابطه ای امن، خودمختاری زوجین و افزایش عزت نفس آنها خواهد بود. بهترین روان درمانگر، در ابتدا نوع دلبستگی زوجین و سپس هیجانات مربوط به این الگو را بررسی می کند.

در فرایند زوج درمانی متمرکز بر هیجان، طرفین رابطه تشویق می شوند تا نیازها و احساسات خود را ابراز کنند. افراد در این روند یاد میگیرند که چگونه بدون سرزنش و تحقیر با یکدیگر ارتباطی سازنده و کارآمد برقرار کنند، شنونده ای فعال باشند، بر اساس هیجانات بدوی پاسخ ندهند، از همسر خود حمایت کرده و حمایت او را بپذیرند. در واقع، این رویکرد بر پردازش هیجانات طرفین و الگوهای رفتاری آنها متمرکز است. همچنین دارای ساختاری منسجم بوده و کوتاه مدت می باشد. ای اف تی برای بهبود روابط گسسته و آشفته نیز بسیار تاثیر گذار است. چند تکنیک زوج درمانی هیجان مدار شامل بهبود الگوهای تعاملی، بازسازی آنها و تثبیت تغییرات می باشد.

درمان رابطه

ای اف تی رویکردی فرایند نگر بوده و به زوجین کمک می کند تا پاسخ های تعاملی خود را بهبود دهند. درمان در ده الی پانزده جلسه صورت می گیرد و الگوهای رفتاری جدید و سالمی در این روند ایجاد می شود. در این نوع درمان، فضای امنی برای تجربه هیجانات وجود دارد. تفاوتی نمی کند که جلسات توسط زوج درمانگر آنلاین برگزار شود یا حضوری. هدف این است که زوجین احساسات خود را ابراز کرده، توسط طرف مقابل پذیرفته شده و درک شوند.

مراحل رویکرد متمرکز بر هیجان

در مرحله اول زوج درمانی هیجان مدار، الگوی رفتاری منفی بین زوجین و هیجانات مربوط به آن توسط روانشناس شناسایی می شود. همچنین رابطه درمانی امنی مبتنی بر حمایت و اعتماد ساخته می شود. در مرحله دوم، درمانگر به تغییر وضعیت فعلی الگوهای تعاملی و نحوه ابراز احساسات می پردازد. در این مرحله نیازها و جنبه های پذیرفته نشده زوجین در رابطه بررسی شده و رفتار های جدید جایگزین الگوی قبلی می شوند.

زوج درمانگر بر تسهیل ابراز نیازها و خواسته ها متمرکز بوده و به شکل دادن دلبستگی ایمن بین زوجین می پردازد. مرحله سوم نیز شامل تثبیت و تحکیم تغییرات ایجاد شده در درمان است. تغییرات شاخصی که در انتهای فرایند زوج درمانی متمرکز بر هیجان حاصل می شود شامل مشارکت فرد کناره گیر یا اجتناب کننده، حذف سرزنشگری و اصلاح الگوی تعاملی منفی می باشد.

جلسات زوج درمانی

این رویکرد بر مفهومی به نام علیت حلقوی نیز متمرکز است. به این معنا که رفتارهای ناکارآمد زوجین یک چرخه تکرار شونده داشته و هر رفتار مخرب فرد هم علت واکنش طرف مقابل است و هم معلول آن. برای مثال زنی با شوهرش بحث می کند چون او دیر به خانه می آید و در مقابل او دیر به خانه می آید چون زنش با او بحث می کند.

محدودیت های رویکرد هیجان مدار

این رویکرد برای زوج هایی که هر دوی آنها تمایل به مشارکت در درمان ندارند مناسب نیست. همچنین برای افرادی که از یکدیگر جدا شده اند یا درگیر خشونت خانگی هستند نیز توصیه نمی شود. ای اف تی برای کسانی موثر است به دنبال رابطه ای صمیمی، نزدیک و عمیق هستند. این درمان نیازمند سرمایه گذاری هیجانی و عاطفی، انگیزه برای تغییر و درگیر شدن با هیجانات است. همچنین رویکرد متمرکز بر هیجان فقط زمانی که نیاز باشد به تجارب گذشته می پردازد. زوج درمانی هیجان مدار بر این اصل استوار است که اگر بتوانیم رابطه فعلی را امن کنیم، گذشته نیز تغییر می یابد.

مداخله های رویکرد متمرکز بر هیجان

روان درمانگران، مداخلاتی را در فرایند زوج درمانی هیجان مدار به کار می برند. این تکنیک ها برای بهبود رابطه درمانی، اعتماد به روانشناس، ایجاد صمیمیت و در نهایت درمان و بهبود رابطه زوجین استفاده می شود. در واقع، هر چقدر که مراجع به مشاور خود اعتماد بیشتری داشته باشد، درمان نیز تسهیل شده و بهتر پیش خواهد رفت. برخی از این روش ها شامل انعکاس، اعتبار بخشی، خودافشایی و تشدید هیجان می باشد. در ادامه مداخلات این درمان را به اختصار توضیح خواهیم داد.

• انعکاس: این مورد شامل تمرکز بر هیجان درمانجو، خلاصه سازی و بیان دوباره آن به مراجع می باشد. انعکاس دادن هیجانات باعث شکل گیری رابطه درمانی امن می شود. در نتیجه درمانجو یا زوج به درمانگر اعتماد بیشتری خواهد کرد.
• اعتبار بخشی: در این تکنیک، زوج درمانگر به صورت کلامی و غیرکلامی به زوجین این پیام را می دهد که تجارب آنها قابل قبول و مورد احترام بوده و هیجانات آنها غیر منطقی، شرم آور یا عجیب نمی باشد. تایید و پذیرش مراجعان باعث خواهد شد که آنها به درمانگر اعتماد کرده و هیجانات عمیق خود را ابراز کنند.
• خودافشایی: در این تکنیک، روانشناس تجارب مشترکی که با درمانجو دارد را بیان می کند. خودافشایی به صورت محدود و با هدف ایجاد اتحاد درمانی صورت می گیرد. برای مثال او ممکن است به مراجع بگوید که من هم وقتی عصبی می شوم دلم نمی خواهد با کسی صحبت کنم.
• تشدید هیجان: در این مورد پاسخ های هیجانی تشدید می شوند تا زوجین در این مسئله بیشتر عمیق شوند. به طور کلی، تمامی مداخلات این رویکرد هیجانات را تشدید می کند زیرا متمرکز بر واکنش های هیجانی و اعتباربخشی به آنها است.

سخن آخر

یکی از اهداف ای اف تی ایجاد یک پیوند عاطفی امن بین شما و شریک زندگیتان است. در انتهای این درمان به احساس آرامشی که همیشه خواستار آن بودید، دست پیدا خواهید کرد. زوج درمانگر به شما کمک می کند تا به نیاز های همسرتان اهمیت بدهید و بدانید که این تلاش متقابل است. وقتی از احساساتمان آگاه می شویم، یاد می گیریم که چگونه هیجانات خود را تنظیم کرده و به صورتی سالم و سازنده آنها را در رابطه عاطفی ابراز کنیم. تنظیم هیجان به افراد کمک می کند که هوش هیجانی خود را نیز افزایش دهند.

اگر عبارات زیر در مورد شما یا همسرتان صدق می کند، ای اف تی می تواند درمان موثری باشد:

• من نمی توانم احساساتم را کنترل کنم.
• من نمی توانم به روش های مناسب و سازنده ای واکنش نشان دهم.
• برای بیان احساسات و نیازهایم تلاش زیادی می کنم.
• از آسیب دیدن میترسم، به همین دلیل از احساساتم اجتناب می کنم.
• می ترسم دوباره ناامید شوم، بنابراین بدون بیان احساسات و نیازهای واقعی خود رابطه ام را پیش می برم.

زوج درمانی متمرکز بر هیجان می تواند به بهبود این احساسات کمک کند. در این فرایند شما آگاه می شوید که چگونه هیجانات منجر به رفتارهای نامطلوب می شوند. همچنین رویکرد هیجان مدار می تواند رضایت، صمیمیت و اعتماد بیشتری را برای رابطه شما به ارمغان بیاورد.

سوالات متداول

آیا زوج درمانی هیجان مدار بر بهبود رابطه عاطفی موثر است؟

درمان متمرکز بر هیجان به عنوان موثرترین نوع درمان برای روابط شناخته می شود. تحقیقات حاکی از آن است که زوج هایی که در این درمان شرکت کرده اند، رابطه خود را به طور قابل توجهی بهبود بخشیده اند.

چند بار در هفته باید در جلسات زوج درمانی ای اف تی شرکت کنیم؟

پاسخی قطعی برای این سوال وجود ندارد. تعداد جلسات بسته به نیاز شما و همسرتان می تواند تغییر کند. با این وجود، پیشنهاد می کنیم که هفته ای یک جلسه و به مدت شش ماه در این درمان شرکت کنید.

زوج درمانگر خوب در تهران که رویکرد او متمرکز بر هیجان باشد کیست؟

به طور کلی، درمانگران متبحری در این حوزه کار می کنند زیرا این رویکرد بسیار عمیق بوده و نیاز به صرف انرژی زیادی در جلسه درمان دارد. با این وجود شما به راحتی می توانید به صورت آنلاین یا حضوری با بهترین زوج درمانگر اصفهان، زوج درمانگر کرج یا تهران ارتباط برقرار کنید.